Op 1 maart 2016 is het wetsvoorstel Huis voor Klokkenluiders aangenomen. De wet treedt in werking op 1 juli 2016. Op grond van deze wet worden werkgevers verplicht het makkelijker te maken voor een werknemer om een misstand binnen een organisatie te melden. Een werkgever bij wie ten minste 50 personen werkzaam zijn, is verplicht een Klokkenluidersregeling in te stellen. Daarnaast introduceert de wet een nieuwe instantie: het Huis van Klokkenluiders, die de werknemer kan adviseren én een onderzoek kan instellen naar een vermeende misstand.

Inhoud Klokkenluidersregeling

De wettelijk verplichte Klokkenluidersregeling dient te bepalen op welke wijze in de organisatie wordt omgegaan met het melden van een vermoeden van een misstand waarbij het maatschappelijk belang in het geding is. In die regeling dient onder andere te worden opgenomen:

  • op welke wijze met de interne melding wordt omgegaan;
  • de definitie wanneer sprake is van een vermoeden van een misstand;
  • de functionaris bij wie de misstand gemeld kan worden;
  • dat de werkgever desgevraagd een melding vertrouwelijk zal behandelen;
  • de mogelijkheid voor de werknemer een adviseur in vertrouwen te raadplegen.

De Ondernemingsraad heeft instemmingsrecht bij het besluit tot het instellen van een Klokkenluidersregeling.

Melding vermoeden misstand: eerst intern, daarna extern

Uitgangspunt van de wet is dat een vermoeden van een misstand eerst intern wordt gemeld op basis van de procedure als omschreven in de Klokkenluidersregeling. Als het vermoeden niet naar behoren is behandeld, kan een werknemer bij het zogenoemde Huis voor Klokkenluiders (hierna: Huis) terecht met het verzoek nader onderzoek in te stellen. Een werknemer kan zich alleen direct melden bij het Huis als van hem in redelijkheid niet kan worden gevraagd dat hij het vermoeden van een misstand bij de werkgever meldt. Daarvan is bijvoorbeeld sprake als de werknemer kan vrezen voor maatregelen als gevolg van een melding en er een dreiging van verdwijning van bewijsmateriaal aanwezig is.

Onderzoek Huis voor Klokkenluiders

Nadat de werknemer bij het Huis een vermoedelijke misstand heeft gemeld, kan het Huis een werknemer adviseren of zal het een onderzoek kunnen doen naar de vermoede misstand én de wijze waarop de werkgever zich tegenover de melder heeft gedragen. Alsdan zal het Huis aanwijzingen geven hoe de organisatie een misstand moet oplossen. Organisaties zijn verplicht om mee te werken aan een onderzoek van het Huis.

Rechtsbescherming melder

Een werknemer die een melding doet van een vermoeden van een misstand wordt beschermd tegen nadelige handelingen (benadelingshandelingen) aan de zijde van de werkgever. Deze bescherming geldt alleen als de werknemer een vermoeden van misstand te goeder trouw en naar behoren heeft gemeld. Benadelingshandelingen zijn onder andere ontslag, overplaatsing, onthouding van salarisverhoging, afwijzen van verlof, etc. Van belang is dat het benadelingsverbod op dit moment alleen geldt voor personen die werkzaam zijn op basis van een arbeidsovereenkomst.

Conclusie

Op grond van de Wet voor Klokkenluiders dienen werkgever met ten minste 50 werknemers vanaf 1 juli 2016 een Klokkenluidersregeling/procedure te hebben. Bovendien moet hiervan een schriftelijke/elektronische opgave worden verstrekt aan alle werknemers. Daarbij is van belang dat de ondernemingsraad een instemmingsrecht heeft voor het instellen, wijzigen en intrekken van deze regeling. Op de website van het Huis staat een voorbeeldregeling.